O οικισμός του Ξηρολιβάδου είναι κτισμένος στην ανατολική άκρη μιας πευκόφυτης κοιλάδας επάνω στο Βέρμιο όρος, σε υψόμετρο 1.220 μέτρων και σε απόσταση 19 χιλιομέτρων δυτικά της Βέροιας.
Το χωριό, που σήμερα αριθμεί 350 σπίτια, βρίσκεται δίπλα σε μια μικρή λίμνη, τη “Μπάρα” και μεταξύ αυτού και του πευκοδάσους παρεμβάλλεται ένα απέραντο λιβάδι.
Το τοπωνύμιο Ξηρολίβαδο προφανώς οφείλεται στην εικόνα που παρουσιάζει το λιβάδι σε θερινές ημέρες μετά από μακρά περίοδο ανομβρίας όπου το χορτάρι του ξεραίνεται. Το μεγαλύτερο ωστόσο διάστημα του χρόνου το λιβάδι είναι καταπράσινο και αποτελεί χάρμα οφθαλμών.
Ως Ξηρολίβαδο προσδιορίζονταν παλαιότερα όχι μόνο το χωριό αλλά και το περιβάλλον οροπέδιο καθώς και η γύρο ορεινή περιοχή. Ο γνωστός περιηγητής F.Pouqueville, που πέρασε από το τότε κατεστραμμένο χωριό το 1806, στην περιγραφή του κάνει λόγο για το “όρος Ξηρολίβαδο” με τον ακόλουθο τρόπο:
“Μια κοιλάδα εκτάσεως τεσσάρων λευγών κατοικημένη από Τούρκους κονιάρηδες απλώνεται από το Ντεντελέρ ως το όρος Ξηρολίβαδο στους πρόποδες του οποίου συναντάμε τα ερείπια ενός μεγάλου χωριού που βρισκόταν στην είσοδο μιας δασωμένης και πολύ στενής κλεισούρας, μήκους τριών τετάρτων της λεύγας, η οποία καταλήγει στη Βέροια, μια πόλη θεωρούμενη ως η αρχαία ομώνυμη πολιτεία”.
Από τα παλαιότερα χρόνια αλλά και σε όλες τις ιστορικές αναφορές το όνομα της περιοχής δεν έχει αλλάξει αλλά παραμένει σταθερά ως Ξηρολίβαδο. Σε γνωστά έγγραφα του Τουρκικού Ιεροδικείου της Βέροιας, το Ξηρολίβαδο μνημονεύεται πολλές φορές από το 1640. Με το ίδιο όνομα το χωριό αναφέρεται και σε δημοτικά τραγούδια, όπως σ' ένα που εξιστορεί εκστρατεία του περίφημου Νικοτσάρα.
Το όνομα Ξηρολίβαδο διατήρησαν και οι βλαχόφωνοι κτηνοτρόφοι μετά την εγκατάστασή τους στο Βέρμιο, προερχόμενοι από τα Βλαχοχώρια της Πίνδου. Παρά το γεγονός ότι και κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας το χωριό αναφέρεται ως Ξηρολίβαδο, οι Τούρκοι περιστασιακά το αποκαλούσαν Ουζούντζιοβα ή και Ανω Ουζουντζά.
Με αφορμή την πρόσφατη, συντονισμένη και κρίσιμη παρέμβαση στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής που είχε ως αποτέλεσμα την δια ζώσης ενημέρωση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου για το υπερλατομείο και την περαιτέρω ανάδειξη του ζητήματος της διαφύλαξης του Βερμίου από την απειλούμενη οικολογική καταστροφή, ο ΠΟΞ ευχαριστεί δημόσια όλους όσους συνετέλεσαν ώστε να υπάρξει διεκπεραίωση αυτού του αιτήματος. Συνέχεια »
Έγκριση ή μη της εισήγησης των μελών του Π.Ο.Ξ. Γεωργίου Γεώργιου και Αναστασίου Τυφλίδη επί της προθέσεως της ΔΗ.Κ.Ε.Α.Π.Π. Δήμου Βέροιας για την δημιουργία περιπατητικών μονοπατιών στην ευρύτερη περιοχή Κουμαριάς – Ξηρολιβάδου, γνωστοποιηθείσας δε εγγράφως εις τον Π.Ο.Ξ. εκ του Τοπικού Συμβουλίου Κουμαριάς.
16 ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΧΟΡΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΞΗΡΟΛΙΒΑΔΟ Μετά από 2 χρόνια περιορισμού και παύσης πολλών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεών λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας, ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου ανακοινώνει ότι το Σάββατο 23 Ιουλίου 2022 θα πραγματοποιηθεί το 16 ο Αντάμωμα Χορευτικών Συγκροτημάτων παραδοσιακών χωρών στις 20:30 το βράδυ στην πλατεία του χωριού. Με τη συνοδεία της μπάντας των Ασαρτζήδων και το χορευτικό συγκρότημα του Πολιτιστικού Ομίλου Ξηρολιβάδου, στη φετινή εκδήλωση μας τιμούν με την παρουσία τους και χορεύουν: 1) Ο Λαογραφικός Σύλλογος Βλάχων Νάουσας και 2) Η Αράπιτσα -Όμιλος Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Νάουσας. Ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου εργάζεται για τη σταδιακή και πλήρη αποκατάσταση των δράσεών του αναλογιζόμενος πάντα τις τρέχουσες υγειονομικές συνθήκες και την ασφάλεια των μελών του και των φίλων του χωριού. Για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε νέας εκδήλωσης θα ενημερώσει με νέο δελτίο τύπου.
Ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου σε συνεργασία με τον ιερέα και την εκκλησιαστική επιτροπή του Ιερού Ναού του Προφήτη Ηλία Ξηρολιβάδου ανακοινώνει τα εξής:
Η Αναστάσιμη Ακολουθία θα πραγματοποιηθεί φέτος στο Ξερολίβαδο για τους κατοίκους του χωριού το Μεγάλο Σάββατο στις 21:30.
Η Ακολουθία θα ξεκινήσει και θα ολοκληρωθεί με όλα τα ισχύοντα υγειονομικά μέτρα. Συστήνεται η χρήση μάσκας και η τήρηση των αποστάσεων ασφαλείας προς όλους προκειμένου να διεξαχθεί χωρίς πρόβλημα η λειτουργία και να μη δημιουργηθεί πρόβλημα σε κανένα συνάνθρωπό μας.
Με τις θερμότερες ευχές μας για καλή Ανάσταση και υγεία, το Δ.Σ. του Π.Ο.Ξ.
Ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου σε συνεργασία με τον ιερέα και την εκκλησιαστική επιτροπή του Ιερού Ναού του Προφήτη Ηλία Ξηρολιβάδου ανακοινώνει τα εξής:
Η Αναστάσιμη Ακολουθία θα πραγματοποιηθεί φέτος στο Ξερολίβαδο για τους κατοίκους του χωριού το Μεγάλο Σάββατο στις 18:45 λόγω των μέτρων που ισχύουν για την πανδημία και της αναγκαστικής παρουσίας του ιερέα μας στην εκκλησία όπου ιερουργεί.
Η Ακολουθία θα ξεκινήσει και θα ολοκληρωθεί στο προαύλιο του Ναού χωρίς την είσοδο των πιστών στον κυρίως ναό και με όλα τα ισχύοντα υγειονομικά μέτρα. Συστήνεται η χρήση μάσκας και η τήρηση των αποστάσεων ασφαλείας προς όλους προκειμένου να διεξαχθεί χωρίς πρόβλημα η λειτουργία και να μη δημιουργηθεί πρόβλημα σε κανένα συνάνθρωπό μας.
Με τις θερμότερες ευχές μας για καλή Ανάσταση και υγεία, το Δ.Σ. του Π.Ο.Ξ.
Αγαπητά μέλη, αγαπητοί συγχωριανοί, φίλες και φίλοι του Ξερολίβαδου,
η χρονιά που διανύσαμε το 2020 μας έκανε να ζήσουμε κι εμείς, όπως και όλη η ανθρωπότητα, πρωτόγνωρες καταστάσεις που είναι βέβαιο ότι τα σημάδια τους θα παραμείνουν ανεξίτηλα στη μνήμη μας για πολύ καιρό. Οι κοινωνικές αποστάσεις, το κοινωνικό αγαθό της υγείας και η προάσπισή του, οι «απώλειες», το κλείσιμο της αγοράς, οι αναβολές των εκδηλώσεων και μια σειρά από αντίστοιχα γεγονότα μας έφεραν μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα.
Η αισιοδοξία όμως είναι στη φύση του ανθρώπου και εμείς είμαστε αισιόδοξοι ότι αυτή η πραγματικότητα θα αλλάξει προς το καλύτερο τη νέα χρονιά. Η ζωή πηγαίνει μπροστά και μας προετοιμάζει να αντιμετωπίζουμε συνεχώς νέες προκλήσεις αλλά παράλληλα μας διδάσκει. Μας διδάσκει πως οι χαρές της μπορεί να βρίσκονται και σε πράγματα που υποτιμήσαμε αλλά η έλλειψή τους μας φάνηκε τεράστια τώρα που τα στερηθήκαμε.
Ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου λοιπόν, συνεχίζοντας τη δράση του με όποιο τρόπο προς το παρόν επιτρέπεται, προχωρά στην έκδοση του ημερολογίου του 2021 το οποίο θέλει να αφιερώσει στους χορηγούς του, στους ανθρώπους της αγοράς που δοκιμάστηκαν και δοκιμάζονται, σε αυτούς που όλα αυτά τα χρόνια στήριξαν με κάθε τρόπο τις εκδηλώσεις μας και την έκδοση του ημερολογίου.
Η έκδοση συνοδεύεται από μια μικρή σειρά φωτογραφιών από τις στιγμές που χάσαμε, που μας έλειψαν, που περιμένουμε να ξαναζήσουμε: το αντάμωμα των χορευτικών συγκροτημάτων, τη θεατρική ομάδα, τη γιορτή της πίτας, τις λαγγίτες, την παράσταση του Καραγκιόζη και τόσες άλλες. Και θα τις ξαναζήσουμε.
Με τις ευχές μας για υγεία, υπομονή και λύτρωση παραδίδουμε σε όλους τους φίλους και κατοίκους του χωριού το ημερολόγιο του 2021. Το ημερολόγιο του Π.Ο.Ξ. θα διατίθεται δωρεάν στα μέλη του και τους κατοίκους του χωριού από τα μέλη του Δ.Σ. και από τα εξής σημεία:
1) ΟΠΤΙΚΑ «ΑΝΔΡΕΑΔΗ» στη Βενιζέλου 26.
2) ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ «ΧΑΣΙΩΤΗΣ» στη Μεγάλου Αλεξάνδρου 5.
Ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου εκφράζει τα θερμά και ειλικρινή του συλλυπητήρια στη σύζυγο τα τέκνα και τους λοιπούς συγγενείς για την απώλεια του προσφιλούς μας συγχωριανού Νικόλαου Κουτόβα.
Ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου καλεί τα μέλη του στην ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 2 Αυγούστου στις 12 το μεσημέρι στην αυλή του κτηρίου του Π.Ο.Ξ. στο Ξερολίβαδο.
Σύμφωνα με τα μέτρα που ισχύουν ακόμη για την πανδημία του κορωνοϊού (covid-19), τις οδηγίες από τους αρμόδιους φορείς και με γνώμονα την ασφάλεια και το καλό όλων, η Γενική Συνέλευση θα πραγματοποιηθεί σε ανοιχτό χώρο με τα απαραίτητα μέτρα και τις αποστάσεις ασφαλείας και θα έχει πολύ περιορισμένη χρονική διάρκεια.
Θα πραγματοποιηθεί μια πολύ σύντομη ενημέρωση για ορισμένα τρέχοντα θέματα που απασχολούν το χωριό, όπως επίσης και θα ληφθεί απόφαση με ψηφοφορία για ζητήματα που αφορούν τη λειτουργία του Δ.Σ. και την κατάσταση ειδικών συνθηκών λόγω πανδημίας που αντιμετωπίζουμε.
Παράλληλα θα υπάρχει η δυνατότητα στα μέλη να τακτοποιήσουν οικονομικά τις εισφορές τους για το 2020 προς τον Όμιλο.
Οι Τούρκοι το ονόμαζαν Ουζούντζιοβα ή Άνω Ουζουντζιά. Ωστόσο, το όνομα Ξηρολίβαδο έχει επικρατήσει από παλιά. Ο οικισμός σήμερα ανήκει στο Δήμο Βέροι-ας, απέχει 19 χιλιόμετρα δυτικά της Βέροιας σε υψόμετρο 1.220 μέτρων, είναι κτισμένος στην ανατολική πλευρά ενός πευκόφυτου (Κινέτου) οροπεδίου δίπλα σε μια μικρή λίμνη, την ‘Μπάρα’, και κατοικείται μόνο τους θερινούς μήνες.
Πριν την έλευση των Βλάχων από την περιoχή των Γρεβενών, το Ξηρολίβαδο, όπως και όλα τα χωριά του Βερμίου, ήταν ερειπωμένο εξαιτίας επιδρομών. Παλιότερα το χωριό κατοικούνταν κυρίως από ελληνόφωνους.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το χωριό βρίσκονταν στη μέση φυσικής διάβασης ανάμεσα στην Μακεδονία και Ήπειρο και οι κάτοικοι μάλλον ήταν επιφορτισμένοι με την ασφάλειά της. Η διάβαση αυτή απέκτησε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία από την εποχή των Αργεάδων βασιλέων και τότε άρχισε να κατασκευάζεται μεγάλη λιθόστρατη οδός (επί βασιλείας Αμύντα), η οποία επί Φιλίππου Β΄ έφθανε μέχρι την Ήπειρο. Αυτή ήταν η περίφημη Βασιλική οδός, μικρά υπολείμματα της οποίας σώζονται σήμερα στο Ξηρολίβαδο και κοντά στην Αετιά (Τσούριακα) Γρεβενών. Στα μετέπειτα Βυζαντινά χρόνια αναφέρεται ως Βασιλική Στράτα και έτσι διασώζεται στο Νομοθετικό Κώδικα, που εκπονήθηκε με πρωτοβουλία του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β΄.
Ακόμα και στα τελευταία χρόνια το Ξηρολίβαδο αποτελούσε σημείο πολιτικής, στρατηγικής και οικονομικής αναφοράς και λειτουργούσε ως προάστιο, φυλάκιο και ουσιαστικά είσοδος στην πόλη της Βέροιας, έχοντας τον τελωνειακό και υγειονομικό έλεγχο των διερχομένων. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι μέχρι το τέλος της τουρ-κικής κυριαρχίας, στο χωριό έδρευε ένοπλη τουρκική φρουρά, η οποία και πρόβαλλε αντίσταση στη προέλαση του ελληνικού στρατού, ο οποίος μέσω της διάβασης του Ξηρολιβάδου κατευθύνθηκε προς στη Βέροια, την οποία και απελευθέρωσε στις 16 Οκτωβρίου 1912.
Η οριστική εγκατάλειψη του χωριού λόγω των επιδρομών (περισσότερο από Τουρκαλβανούς) θα πρέπει να έγινε το 1819. Οι περιηγητές και ερευνητές που πέρασαν από το χωριό (F. Pouqueville, Wace & Thompson) διαπίστωσαν ότι το χωριό δέχτηκε πολλές επιθέσεις στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Μάλιστα, οι Wace & Thompson, που πέρασαν από το χωριό το 1911, δεν βρήκαν καμιά ταφόπλακα στην παλιά εκκλησία μετά το 1780 (‘Νομάδες των Βαλκανίων σελ. 210). Στην ερήμωση του χωριού συνέβαλε επίσης και η επικράτηση του Αλή Πασά (τσιφλίκι) στην περιοχή. Ο Άγιος Κοσμάς ή Πατροκοσμάς κήρυξε και καθαγίασε τα χώματα του Ξηρολιβάδου με το πέραμά του κατά τη δεύτερη περιοδεία του από τη Βέροια προς Άνω Μακεδονία και Ήπειρο.
Ο πιο γνωστός από τους παλιότερους κατοίκους του Ξηρολιβάδου (πριν το 1822) ήταν ο Λιόλιος Ξηρολιβαδιώτης. Συγκεκριμένα στο βιβλίο ‘Ιστορία της Βέροιας’, (Β΄ τόμος, εκδόσεις Αφων Κυριακίδη, Θεσ/νίκη 2012) στις σελίδες 1650-1651 γίνεται αναφορά από τον συγγραφέα Α. Κολτσίδα στην αγωνιστική δράση του κλε-φταρματολού της Βέροιας Λιόλιου Ξηρολιβαδιώτη (σημ. 2646, πηγή: Πετρώφ Ιωάν-νου, Περίδοξος Κλεφτουριά της Μακεδονίας. Βιογραφία 28 κλεφταρματολών της, Θεσσαλονίκη 1972, σελ. 57-60). Ο Λιόλιος γεννήθηκε στα 1783 στο Ξηρολίβαδο Βέροιας γιαυτό και ονομάστηκε και Ξηρολιβαδιώτης. Πέθανε το 1860. Έδρασε στα αρματολίκια της Βέροιας και κατόπιν στον ευρύτερο μακεδονικό και ηπειρωτικό χώ-ρο. Η κύρια αγωνιστική του προσφορά συντελέστηκε με την κατάταξή του στο σώμα του Βλαχάβα και στη συνέχεια σε αυτό του Μάρκου Μπότσαρη. Ο Αλή πασάς προ-σπάθησε να τον καταστήσει υποχείριό του με δελεαστικά μέσα, παρόλα αυτά δεν κα-τόρθωσε τίποτα. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Λιόλιος είχε παντρευτεί την χιλιοτρα-γουδημένη Δέσπω, αδελφή του Μάρκου Μπότσαρη και είχε σταθεί στο πλάι του στον αγώνα του 21. Επίσης, στο Ξηρολίβαδο ανάγονται και οι ρίζες του Μανώλη Τρια-νταφυλλίδη, μεγάλου νεοέλληνα γλωσσολόγου και πολύ πιθανόν του οπλαρχηγού Τάσου Καρατάσου.
Στο ίδιο βιβλίο (‘Ιστορία της Βέροιας’, Β΄ τόμος, εκδόσεις Αφων Κυριακίδη, Θεσ/νίκη 2012) επίσης ο Α. Κολτσίδας στη σελ. 484 γράφει για τον Στέργιο Κου-κουτέγο (Καπετάν Τάσος), ο οποίος ήταν Μακεδονομάχος βλαχόφωνος από το Ξη-ρολίβαδο, που απεβίωσε του 1947 ‘εν πλήρη ένδεια’ (φτώχεια) και χωρίς πίκρα. Είχε δημιουργήσει δικό του σώμα, ήταν ‘πολυμήχανος’ και συνεργάστηκε με τον Καπετάν Κόρακα.
Το χωριό ξαναζωντάνεψε το 1840 με την έλευση ενός φαλκαριού 100 οικογενειών από τα βλαχοχώρια του των Γρεβενών. Αρχηγός της πρώτης ομάδας ήταν ο αρχιτσέλιγκας Γιώργος Μπουσμπούκης από την Αβδέλλα. Από την φάρα των Μπουσμπουκαίων προήλθαν αργότερα οι οικογένειες Γώγου ή Χατζηγώγου, Τσιάρα και Κουκόλη. Την πληροφορία για τον πρώτο οικιστή του Ξηρολιβάδου την έδωσε στον Αντώνη Μπουσμπούκη ο μακαρίτης Μήτρης Τσαλέρας, του οποίου η μνήμη για τα παρελθόντα ήταν μοναδική.
Η πρόσληψη νέων επωνύμων ήταν αναγκαία καθώς τα αδέλφια χώριζαν κι έπρεπε να ξεχωρίζουν, τόσο με τα επώνυμα όσο και με τα σημάδια των κοπαδιών, για να μη μπερδεύονται. Η οικογένεια του Χατζηγώγου μάλιστα συμπεθέριασε αργότερα με την οικογένεια των Μπαντραλεξαίων από το Κάτω Βέρμιο. Ο αρχικός πυρήνας συ-μπληρώθηκε από την οικογένεια Βράνα από την Αβδέλλα και την οικογένεια Χασιώτη από την Σαμαρίνα. Αυτοί εγκαταστάθηκαν για λόγους ασφάλειας όχι στη θέση του σημερινού χωριού, αλλά στους λόφους πίσω από την ‘Μπάρα’ στη θέση ‘Κουφάριανοι’. Ένα χρόνο αργότερα προστέθηκε και το φαλκάρι της οικογένειας Καπρίνη από τη Σαμαρίνα (20 οικογένειες) και σταδιακά αργότερα είχαμε αρκετά κύματα εποίκων περισσότερο πάλι από την Αβδέλλα. Ιδιοκτήτης του Ξηρολιβάδου ήταν ο Αλβανός Αντίμπεης από τα Γιάννενα, ο οποίος, λόγω της αστάθειας της περιοχής (μάστιγα των ληστών), το πούλησε στις αρχές του 20ου αιώνα στον γιατρό προύχοντα της Βέροιας Αναστάσιο Σιορμανωλάκη και τον Γιασέρμπεη (60.000 στρέμματα).
Οι Ξηρολιβαδιώτες ήταν ημινομάδες και για χειμαδιά χρησιμοποιούσαν τα χαμηλά υψώματα γύρω από την Βέροια. Από το 1856 κυρίαρχη οικογένεια ήταν αυτή του Χατζηγώγου, η οποία κατόρθωσε να έχει κτήματα- τσιφλίκια στις περιοχές Καλής Παναγιάς (Δοβρά), του Αγίου Ιωάννη (Τσαρκόβιανη) και μεγάλες χορτολιβαδικές εκτάσεις στις δυτικές πλευρές του Βερμίου, προς την Πτολεμαΐδα. Τα κοπάδια της οικογένειας Καπρίνη κατέβαιναν στους Γεωργιανούς (Τόπλιανη).
Σε αντίθεση με τους κατοίκους του Κάτω Βερμίου οι περισσότερες οικογένειες του Ξηρολιβάδου συγκεντρώνονταν, τον χειμώνα, μέσα στην πόλη της Βέροιας. Υ-πήρχαν, όμως, και οικογένειες που δεν ξέκοψαν εντελώς από τα παλιότερα θεσσαλικά χειμαδιά και μέχρι το 1912 πήγαιναν στο Δαμάσι Ελασσόνας. Άλλες έφθαναν και μέ-χρι τον Λαγκαδά (Μεγάλη Βόλβη).
Σχετικά με τον Λιόλιο τον Ξηρολιβαδιώτη, για τον οποίον γράψαμε στο προηγούμενο σημείωμα, οφείλουμε να τονίσουμε ότι ο ιστορικός της Βέροιας, Γιώργος Χ. Χιονίδης, έγραψε ένα συνοπτικό πόνημα με τίτλο ‘Λιόλιος Ξερολιβαδιώτης, ένας αγνοημένος Μακεδόνας αγωνιστής του ’21 και λίγα λόγια για την ιστορία του Ξερολιβάδου’, έκδοση του Τουριστικού Ομίλου Ξερολιβάδου, Θεσσαλονίκη 1977, όπου εξιστορεί αναλυτικά την αγωνιστική δράση του κλεφταρματολού Λιόλιου. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορεί κανείς να έχει σε αυτό πρόσβαση στο παρακάτω link της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας: http://medusa.libver.gr/jspui/handle/123/1770. Περιληπτική αναφορά σε αυτό το βιβλίο κάνει, επίσης, ο Αναστάσιος Βασιάδης στο βιβλίο του με τίτλο ‘Ξηρολίβαδο χουάρα μουσιάτα, Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό’, έκδοση Δήμου Βέροιας 2006, σελ. 31-33. Πρέπει επίσης να επαναδιατυπώσουμε τον τίτλο της πηγής που αναφέρθηκε στο προηγούμενο σημείωμα, ως εξής: Ιωάννου Πετρώφ, Περίδοξος κλεφτουριά της Μακεδονίας, βιογραφίαι 28 κλεφταρματολών της, εισαγωγή, μετά καταλόγου των ανεκδότων έργων του Πετρώφ, προσθήκαι και επιμέλεια Γεωργίου X. Χιονίδη, Θεσσαλονίκη 1972, σελ. 57-60.
…Στο Ξηρολίβαδο υπάρχουν και Κουπατσαραίοι, καταγόμενοι από τα χωριά των Γρεβενών. Αυτοί ήλθαν σε επαφή και συγγενική μάλιστα με τους βλαχόφωνους του χωριού και σήμερα θεωρούνται και αυτοί Aρμάνοι/Βλάχοι, αφού η επιγαμία τους υφίσταται για αρκετές γενιές. Οι περισσότερες οικογένειες αυτών (για παράδειγμα οι Τσαμητραίοι) είχαν αρχικά στήσει τα καλύβια τους στη σημερινή Μικρή Σάντα (Τσαρκόβιανη) στα μέσα προς τέλη του 19ου αιώνα (περισσότερα για τη Τσαρκόβιανη παρακάτω). Στην αρχή είχαν τα χειμαδιά τους κάτω στον Αλιάκμονα (Αϊ Γιάννη), μετά στη Βέροια και γύρω από αυτήν. Κατόπιν σιγά σιγά στράφηκαν προς το Ξηρολίβαδο (αρχές 20ου αιώνα) για την θερινή διαμονή τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι μερικοί Κουπατσαραίοι (π.χ. οικογένεια Χριστόδουλου) είχαν έλθει κατευθείαν από τα χωριά των Γρεβενών. Πάντως, όσοι Αρμάνοι και Κουπατσαραίοι υπήρχαν στους οικισμούς Μικρής Σάντας και Καστανιάς, τελικά αποτραβήχθηκαν όλοι στο Ξηρολίβαδο. Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι και οι κάτοικοι του Ξηρολιβάδου (μαζί με αυτούς του Σελίου) συμμετείχαν στα ατυχή επαναστατικά γεγονότα του 1878 (στην Πιερία και Ημαθία) και υπέστησαν τις επιβληθείσες συνέπειες από αποσπάσματα του Οθωμανικού στρατού.
Όπως και στο Κάτω Βέρμιο, έτσι και στο Ξηρολίβαδο στα τέλη του 19ου αιώνα ιδρύθηκε ρουμανικό σχολείο και η ρουμανική προπαγάνδα πήρε διάσταση στο χωριό λόγω της στάσης της οικογένειας Χατζηγώγου, μιας σημαντικής οικογένειας μεγα-λοτσελιγκάδων, που ουσιαστικά διοικούσαν το χωριό και είχαν μεγάλη επιρροή στους Αρμάνους/Βλάχους της Βέροιας. Βέβαια οι Χατζηγωγαίοι φαίνεται ότι στήριξαν την επανάσταση του 1878 (ο Γιώργης Χατζηγώγος ήταν πεθερός του Παύλου Μπαντραλέξη του Κάτω Βερμίου) και στην αρχή στήριξαν τις ελληνικές θέσεις. Αργότερα όμως παρουσιάζονται ότι υποστήριξαν τη ρουμανική κίνηση και σοβαρό ρόλο έπαιξε η συγγενική τους σχέση με τον πρωταγωνιστή της ρουμανικής προπαγάνδας Απόστολο Μαργαρίτη.
Σύμφωνα με τις στατιστικές και απογραφές, το χωριό πριν από το 1912 πρέπει να είχε 1.000 με 1.200 κατοίκους. Για πρώτη φορά οι Ξηρολιβαδιώτες γίνονται ιδιοκτήτες το 1937 (αρ. συμβολαίου 21542/11-5-1937) όταν οι Ν. Πράπας, Δ. Καπρίνης, Ι. Σαμαράς και Δ. Τσιαμήτρος ως πληρεξούσιοι 227 περίπου Ξηρολιβαδιωτών αγόρασαν τη περιοχή του Ξηρολιβάδου.
Μετά την απελευθέρωση δεν υπήρχε σταθμευμένη στρατιωτική δύναμη εκεί και το χωριό αναπτύχθηκε οικονομικά (κτηνοτροφία, οργανωμένα τυροκομεία, υφα-ντουργία, καλλιέργεια πατάτας, σίκαλης και κριθαριού, παραδοσιακά επαγγέλματα κλπ). Όμως, με την επελθούσα οικονομική κρίση, τις μεταναστευτικές εξόδους στη Ρουμανία το χωριό μειώθηκε περίπου κατά το ήμισυ και στον πόλεμο του 1940-44 κάηκε από τους Γερμανούς.
Στην δεκαετία του ΄50 το χωριό συνέχισε τη φθίνουσα πορεία σχετικά με την κτη-νοτροφία, κτίστηκαν κάποια σπίτια, αλλά οι περισσότεροι κάτοικοι είχαν εγκατασταθεί οριστικά στη Βέροια. Από τη δεκαετία του ΄60 μέχρι και σήμερα νέα παραθεριστικά σπίτια από βλαχόφωνους και ελληνόφωνους (αγοραστές) κτίζονται, το χωριό ζωντανεύει στο πανηγύρι του Αϊ Λιά και συγκεντρώνει γύρω στους 1.000 παραθεριστές. Σήμερα αποτελεί εξαίρετο ορεινό θέρετρο με θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον ιδιαιτέρου κάλλους (λιβάδι, μπάρα, πευκοδάσος κ.ά.).
Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν στο χωριό δυο εκκλησίες: Η μια είναι του Προφήτη Ηλία στο λόφο του χωριού και η άλλη του Αγίου Αθανασίου στην ανατολι-κή πλευρά του (προς τη Βέροια). Το καλοκαίρι γιορτάζεται το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου) και στις 26 Ιουλίου γίνεται επίσης επίσκεψη-εκδρομή των κατοίκων στο πανηγύρι του Ιμπιλί (καλύβια Σαρακατσαναίων) και ταυτόχρονο προσκύνημα στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής εκεί. Το καλοκαίρι γίνονται πολλοί γάμοι στην εκκλησία του χωριού και ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου (έτος ίδρυσης το 1965) διοργανώνει εντυπωσιακές πολιτιστικές εκδηλώσεις σε όλα τα επίπεδα (λαογραφικά, ψυχαγωγικά, αθλητικά, περιβαλλοντικά κ.ά.).
Αξίζει να αναφερθεί ότι, κατά τη κορυφαία εκδήλωση του χωριού (Πανηγύρι του Αϊ Λιά), μετά τη λειτουργία γίνεται το έθιμο των πλειστηριασμών των εικόνων και ακολουθεί η λιτάνευση αυτών, που έχει σαν κατάληξη στη Μπούνα (καλό πηγάδι) στο τσαΐρι (λιβάδι), όπου εκεί γίνεται ο αγιασμός των υδάτων. Ένα έθιμο που σταμάτησε πρόσφατα λόγω δασοπροστασίας ήταν το εξής: Οι Ξηρολιβαδιώτες την επόμενη της ημέρας του Προφήτη Ηλία είχαν την συνήθεια να εκδράμουν στα Πεύκα (Κινέτου), να ψήνουν αρνιά και να γλεντούν με παραδοσιακά όργανα, αποκορυφώνοντας έτσι το πανηγύρι.
Μπάρα και Ξηροβούνι, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Μπάρα και χωριό, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Αγιασμός στο καλό πηγάδι (Μπούνα) στη γιορτή του Προφήτη Ηλία ( αρχές 20ου αιώνα), απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα) Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Πανηγύρι του Αη Λιά, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Εκδηλώσεις στο πανηγύρι του Αη Λιά, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Το έθιμο της Γκ.λιάτας σε εκδήλωση στη Βέροια απο τον ΠΟΞ, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη. Κτηνοτροφία στο χωριό, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Ξηροβούνι 1802 μ. υψόμετρο, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. ΓιάννηΣτάση στο δρόμο για το Ξηρολίβαδο το 1917, αρχ Α. Τσιάρα, απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα) Παλιό πηγάδι 1938, αρχ. Φρόσω Τσιαμήτρου-Σίμου, απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα) Παλιό πηγάδι 1966, Κατερίνα Δημούλα, αρχ Κ. Δημούλα, απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα) Ξηρολίβαδο αρχ. Σοφίας Γκούση, απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα) Νύφη (Ευδοξία Κολιού) προπολεμικά από το Σέλι, πηγαίνοντας για Ξηρολίβαδο αρχ. Μαρία Τσιαμήτρου, απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα) Θανάσης Μιχ. Μιχαηλίδης και Γιάννης Τσιαβός στα γίδια το 1952, αρχ. Ευδοξία Μιχαηλίδου. Έθιμο των εικόνων με δημοπράτη τον Τάκο Γκάλαβο το 1978, απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα) Ξηρολίβαδο, απο το βιβλίο του Α. Βασιάδη ‘Ξηρολίβαδο όμορφο χωριό (Χουάρα Μουσιάτα)\ Πρόβατα στην ‘Πάντεα’ 2020, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Ξηρολίβαδο προς τη Δυτική πλευρά 2020, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Μπάρα και χωριό 2020, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη Μπάρα και χωριό, αρχ. Τσιαμήτρου Κ. Γιάννη
Αγαπητά μέλη, αγαπητοί συγχωριανοί, φίλες και φίλοι του Ξερολίβαδου,
υπό άλλες συνθήκες αυτές τις μέρες θα ήμασταν στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε το πρόγραμμα των καλοκαιρινών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων του Ομίλου για το 2020.
Δυστυχώς, λόγω των μέτρων που ισχύουν ακόμη για την πανδημία του κορωνοϊού (covid-19), των οδηγιών από τους αρμόδιους φορείς και με γνώμονα την ασφάλεια και το καλό όλων, είμαστε αναγκασμένοι να αναβάλουμε για το φετινό καλοκαίρι όλες τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις και δράσεις που έχουν σχέση με τη λειτουργία του Ομίλου. Για τον ίδιο λόγο δε θα λειτουργήσουν ούτε τα τμήματα των παραδοσιακών χορών, του κοσμήματος, της θεατρικής ομάδας καθώς και το φροντιστηριακό τμήμα.
Φίλες και φίλοι, η απόφαση αυτή ήταν και για εμάς δύσκολη, αλλά η ασφάλεια και η υγεία όλων μας είναι πολύ πιο σημαντική. Ευχόμαστε να είναι η πρώτη και τελευταία φορά, που είμαστε αναγκασμένοι να ανακοινώσουμε την αναβολή των εκδηλώσεών μας.
Μένουμε υγιείς, μένουμε ασφαλείς για να συνεχίσουμε να χαιρόμαστε τις ομορφιές του χωριού μας μέσα από τις δράσεις του Π.Ο.Ξ.
Η 17η Ιανουαρίου 2018, ημέρα εορτασμού του πολιούχου της πόλης μας της Βέροιας αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντική για τους κατοίκους και τους φίλους του Ξηρολιβάδου, αλλά και για το σύνολο των κατοίκων του Δήμου Βέροιας.
Έπειτα από 11 ολόκληρα χρόνια δικαστικής διαμάχης με την εταιρία «ΟΜΥΑ ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ», ακυρώθηκε επιτέλους από το Συμβούλιο της Επικρατείας η Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών ΠΕΧΩΔΕ, Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σύμφωνα με την οποία είχε εγκριθεί η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη δημιουργία υπέρ-λατομείου στην ευρύτερη περιοχή του Ξηρολιβάδου και σε χώρο που βρίσκεται εντός της ζώνης Natura 2000.
Από την πρώτη στιγμή οι κάτοικοι του χωριού με μπροστάρη τον Πολιτιστικό Όμιλο Ξηρολιβάδου και τα προηγούμενα κυρίως συμβούλια ξεκίνησαν ένα άνισο δικαστικό αγώνα με μια εταιρεία κολοσσό, όσο επέτρεπαν τα οικονομικά του Ομίλου. Τη σκυτάλη πήρε επάξια η προηγούμενη Δημοτική Αρχή με τη κυρία Ουσουλτζόγλου και η νυν με τον κύριο Βοργιατζίδη και τελικά η δικαίωση αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο παράσημο για όσους δεν άφησαν την υπόθεση στην τύχη της.
Εκπροσωπώντας τους κατοίκους του Ξηρολιβάδου το ΔΣ του ΠΟΞ θέλει να εκφράσει τα συγχαρητήρια και τις ευχαριστίες του στις προηγούμενες διοικήσεις του Ομίλου και τους νομικούς τους εκπροσώπους –κυρίως το συγχωριανό μας δικηγόρο Γιώργο Γεωργίου- που ανέδειξαν το πρόβλημα και ξεκίνησαν τον τιτάνιο αγώνα.
Ευχαριστούμε το συγχωριανό μας Γιάννη Σιμανίκα που με τη βοήθειά του, τις τεχνικές και επιστημονικές του γνώσεις, τις υποδείξεις και τη συμπαράστασή του συνέβαλε τα μέγιστα σε αυτή την ευτυχή για το Ξηρολίβαδο κατάληξη της υπόθεσης.
Εκφράζουμε τις θερμές ευχαριστίες των κατοίκων και των μελών του ΠΟΞ στην πρώην και τη νυν Δημοτική Αρχή που με τη νομική της εκπροσώπηση ολοκλήρωσε με επιτυχία την ακύρωση της απόφασης για τη δημιουργία του λατομείου.
Τέλος, συγχαίρουμε και ευχαριστούμε το νομικό εκπρόσωπο του Δήμου Βέροιας κύριο Γιώργο Παπαστεργίου για τους νομικούς του χειρισμούς που οδήγησαν στο αποτέλεσμα αυτό.
Η ευόδωση των προσπαθειών μας αποτελεί και φόρο τιμής στους συγχωριανούς μας που αγωνίστηκαν για την υπόθεση αλλά έφυγαν από τη ζωή πριν την τελική δικαίωση.
Το Δ.Σ. του Π.Ο.Ξ.
Ο Πολιτιστικός Ομιλος Ξηρολιβάδου εν όψει της κρίσιμης εκδίκασης από το ΣτΕ στις 25 Μαίου 2011, της προσφυγής που άσκησε ο Δήμος Βέροιας με τους πρόσθετους λόγους που επισύναψε ο ΠΟΞ, προκειμένου να ακυρωθεί η ΚΥΑ 123472/2403 με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για την εγκατάσταση του υπερλατομείου στο Ξηρολίβαδο, επικαιροποιεί την ομόφωνη απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των κατοίκων του Ξηρολιβάδου που συνήλθε στις 11 Αυγούστου 2010 και ζητά επιτακτικά:
Α. Την ΑΜΕΣΗ ανάκληση από τους αρμόδιους Υπουργούςτης ΚΥΑ, δια της οποίας εγκρίθηκε η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, την οποία απέρριψαν συνολικά το Νομαρχιακό Συμβούλιο Ημαθίας και το Δημοτικό Συμβούλιο Βέροιας, ενώ αρνητική θέση εξέφρασαν δημοσίως οι Βουλευτές Ημαθίας, τα Τοπικά Συμβούλια, οι Κομματικές Οργανώσεις, οι Τοπικοί Φορείς και σύσσωμη η κοινωνία.
Β. Την καταλυτική παρέμβαση των Βουλευτών Ημαθίας καθώς και των Τοπικών και Περιφερειακών Αυτοδιοικητικών Αρχών, από τους οποίους ζητά να λάβουν εκ νέου δυναμική θέση ΚΑΤΑ της εγκατάστασης του υπερλατομείου, προκειμένου να ανακληθεί ΑΜΕΣΑ από την κυβέρνηση η διαβόητη ΚΥΑ.
Ο ΠΟΞ επισημαίνει την αναγκαιότητα της πολιτικής επίλυσης του ζητήματος, ανεξάρτητα από την εξέλιξη της προσφυγής στο ΣτΕ, προκειμένου το φυσικό περιβάλλον του Βερμίου να διαφυλαχθεί από το ενδεχόμενο και άλλων παρόμοιων καταστροφικών επεμβάσεων.
Αντίθετος στην εγκατάσταση του υπερλατομείου ο Θ.Πάγκαλος
Την αντίθεσή του στην προοπτική εγκατάστασης του υπερλατομείου 540.975 τ.μ. στις δασωμένες πλαγιές του Βερμίου πλησίον του Ξηρολιβάδου, διατύπωσε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Θόδωρος Πάγκαλος, σε ανοικτή συνάντηση που πραγματοποίησε με Αντιπροσωπεία Ξηρολιβαδιωτών στη Βέροια όπου παρευρέθη στον εορτασμό του Πολιούχου Αγίου Αντωνίου. Συνέχεια »
Του εν Βεροία Νομού Ημαθίας εδρεύοντος σωματείου με την επωνυμία «Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου», το οποίο αναγνωρίσθηκε δυνάμει της υπ’ αριθμόν 80/1980 αποφάσεως του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Βέροιας.
ΠΡΟΣ Τον κ. Θεόδωρο Πάγκαλο του Γεωργίου, Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης
Με αφορμή την πρόσφατη, συντονισμένη και κρίσιμη παρέμβαση στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής που είχε ως αποτέλεσμα την δια ζώσης ενημέρωση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου για το υπερλατομείο και την περαιτέρω ανάδειξη του ζητήματος της διαφύλαξης του Βερμίου από την απειλούμενη οικολογική καταστροφή, ο ΠΟΞ ευχαριστεί δημόσια όλους όσους συνετέλεσαν ώστε να υπάρξει διεκπεραίωση αυτού του αιτήματος. Συνέχεια »
